PA EISUAL (MUSHROOM POISONING) LEH PAUITHIN

PA EISUAL (MUSHROOM POISONING) LEH PA UITHIN

Pa uithin (Lactarius spp) hi tunlai chu Champhai khuaa chhungtin te ti ti a tling awm e. A ṭhenin tui kan ti hle a, a ṭhen in eisual hlau reng rengin an ei ngamlo bawk a! He ti taka kan buaipui hi i'n bihchiang thuak thuak teh ang.

Pa uithin hi leia ṭo chi a ni a, Thingsia leh Sasaw (Sasua) hmunah a ṭo ber a. Champhai leh a chheh vela kan hmuh ho hi Lactarius Volemus, a rim na chi ( chak chi) a ni. Pa uithin hi kan chenna lei phel phawka hmar lam ( Northern hemisphere) ah chiah a ṭo ṭhin a, Australasia khawmualpui te, South America khawmualpui te chuan an hmu ve ngailo.

Australia ramah scientist te leh pa lam chanchin zirbing mi ( Mycologist) ten tih to ve tum ṭhin mahse an la hlawhtling theilo. A ṭona tura Pathian in a duan sa hmunah bâk chuan hmun dangah an la khawi hlawhtling theilo a ni. Europe chhim lam ram ṭhenkhat, Africa hmar lam ram ṭhenkhat, N America hmar lam hmun tlem te ah leh Asia hmar chhak lam ram ṭhenkhat ah te chauh hian a awm a ni.
Pa hi chi hrang tamtak a awm a, mihring tana tûr hlauhawm (mycotoxin) pai ve sa hrim hrim an awm a. Ei tlak, tûr pailo chi ve hrim hrim an awm leh a, hengho zingah hian Pa uithin pawh hi mithiam ten an dah a ni (Vanduai tan chuan tuisik lem khat chauh pawh thihpui theih, tih a nih kha aw). A chakna leh chaw ṭha pai hi a nêp lo hle a, Pa uithin hi eitur malkhaia hrisel leh chakna pai tam ber te zinga mi a ni.

 Carbohydrates leh fats a pai mumallo a, protein a pai tam hle thung. Vitamin D, kan pumpuiin calcium a hîp theih nana pawimawh em em leh vun siam tu, Calcium, ruh siamtu leh ti chaktu, Selenium leh Vitamin E, kan taksa a tûr leh chemical ṭhalo paihchhuaktu antioxidant ṭha em em mai, vitamin A, C , K , Vitamin B ho zawng zawng, lung leh nerve ti chaktu potassium, thau chhia paihna a taksa tichaktu leh puitu chromium, lectin leh hydrophobins, cancer cell than ti muang tu, leh fibre, te hi a langsar zual te an ni. Hetiang taka eitur hrisel leh tui, kan tuh leh kan chîn ni miah silo, kan duh hun leh hmuna kan ṭo tir theih pawh ni lo, Pathianin kan eitura min pêk hi hlut thiam ila, a awm hun chhung reilote hian âm takin ei char char mai ang aw.

Pa ei tlâk ho reng reng hian mihring mamawh khawp hanna (umami - natural MSG) an pâi sa vek avangin a theih hram chuan ajino moto telh belh loh a, chi, a tlem thei ang bera al hi ei dan hrisel ber a ni. Ṭha taka Chhum hmin leh kan hmin hrâm ni se. 

PA EISUAL LOH DAN:-

1. Pa reng reng hi a malin eitlâk leh kan lo ei fo tawh ṭhin pawh nise, a chi hrang hi eipawlh/ siam pawlh miah loh tur a ni. Pa chi hrang a chemical composition kha lo in siam danglamin, a hranga eitlak ve ve si kha siam pawlh chiah khan mihring tana ṭhalo a awm palh thei, fimkhur a ṭha ber. ( Pakhawi chi (Pleurotus Spp) bîk hi chu a rawng in ang lo e.g. a var leh a buang tih vel hi chu a pawilo).

2. Eng pa pawh siam / pawt dawn ila, a dang ang tak, danglam deuh si alo awm chuan siam/ pawh telloh tur, paih daih tur.

3. Zu nen ei/ in pawlh miahloh tur

4. Pa upa tawh leh ṭawih tawh chu eiloh tur.

5 .Pa eitlâk leh ei ṭhin hriat chian chauh ei tur. Khawvel ram danga ei tlâka ngaih hi kan ramah a eitlâk kher lo thei. Eg. Pasi (scizophyllum commune) hi mizote chuan kan ei nasa hle a, South America ah chuan thihna tûr pai a ngaih a ni a, an ei ngam miahlo.

6.Pa hian proteins a pai tam a, chu vang te pawh chuan a ni mahna mi ṭhenkhat tân chuan huat theih (allergic) a ni ve a, hetiang mi chuan an in hrethiam ve mai ang chu. Proteins pai tam dang heng artui, badam, etc. te ei huat a awm ang ve tho hi a ni.

 FIMKHUR NA TUR

 Ngaihdan âtthlâk, heng :-

A. Pa chu hmin taka chhum chuan tûr nei chi pawh ni se a tûr a thi vek

B. Silver chhum pawlhin a tûr a thi vek

C. Ar chuk tirin arin a eiduh chuan tûr a pâilo tihna

D. Chi hrang chhumpawlhin a tûr a inthat tawn

E. Tûr nei chi chu a rawng a mawi

F. Sap leh hnam dang pawhin an ei, etc. Etc.  

HENG THU ÂTTHLÂK, FINFIAHNA AWMLO HI RING SUH.

Laboratory ah zir chianna neih phawt a nih ngawt loh chuan, Pa hi a ṭo na hmun vel a miten, an ei ṭhan, an hriat chian hi pa eitlâk leh eitlâk loh hriat hranna awlsam ber leh rintlâk ber a ni. A rim a thiang alawm, hnâi a nei, tih vel vang maiin ei ngawt suh. Hriat ngai loh leh hriat chian loh ei suh.

Comments

Popular Posts